فعالیت کلاسی مربوط به انواع روش تحقیق

نوع هر یک از تحقیقات زیر را تعیین کنید:

بررسی رابطه تعداد دانش آموزان کلاس پنجم با پیشرفت تحصیلی آنان

 

رسانه­ ها و نقش آن در تربیت انسان از دیدگاه امام خمینی(ره)

 

بررسی موضوعات صفحه حوادث روزنامه ایران در طی سالهای 1390 تا 1397

 

بررسی نتایج قیام مختار ثقفی در تاریخ اسلام

 

بررسی نقوش سنگ نوشته­ های تپه سیاه(قره تپه) در روستای استوه از توابع اراک

 

مطالعه مراسم تعزیه و تاریخچه پیدایش آن در شهرستان نائین

 

بررسی تأثیر مصرف نوشابه ­های الکلی بر عملکرد حافظه

 

 بررسی رابطه انسان با جهان هستی

 

نظرسنجی از دانش آموزان در خصوص اردوی رامسر

انواع روش تحقیق- روش همبستگی- روش تحلیل محتوا

روش تحلیل محتوا[1]

ما انسانها پیامهای خود را از وسایل مختلفی به یکدیگر منتقل می­کنیم. مثلاً تلویزیون، روزنامه، سخنرانی، اوراق امتحانی، تصاویر، عکس و .... در روش تحلیل محتوا پژوهشگر بر اساس هدفی که از تحقیق خود دارد پیامهای مختلف را به شیوه منظم و عددی مورد مطالعه قرار داده و گزارش می­کند. از این طریق دیدگاه­های فرستنده پیام، علل صدور پیام و آثار آن را بررسی می­کند.

مثلاً مطالعه یک شخصیت سیاسی از طریق نوشته­ ها، نوارهای سخنرانی­ اش؛ مطالعه ترویج میزان مصرف گرایی در تبلیغات تلویزیونی، مطالعه میزان احترام به بزرگترها در سریالهای تلویزیونی 

تحقیقات همبستگی

این نوع تحقیقات به منظور کسب اطلاع از وجود رابطه بین دو عامل(متغیر) که یکی علت و دیگری معلول است، انجام می­پذیرد. در این تحقیقات محقق می­خواهد بداند که آیا بین دو چیز یا دو گروه اطلاعات، رابطه و همبستگی وجود دارد یا خیر؟ اگر یک عامل تغییر کند، موجب تغییر در عامل دیگر می­گردد؟

مثال: بررسی رابطه بین نوع تغذیه و قد و وزن در دانش آموزان شهر تهران

 

---

[1] Content Analysis

انواع روش تحقیق- روش پیماپشی- روش موردی

پژوهش پیمایشی[1]

روشی است برای گردآوری اطلاعات از گروه معینی از افراد و مطالعه میزان علایق، نگرش­ها و رفتارهای آنها. این نوع تحقیق در تحقیقات علوم اجتماعی و رفتاری به کار می­رود. در این روش بیشتر از مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و آمار استفاده می­شود.

مثال: بررسی نگرش مردم محله منیریه شهر تهران نسبت به احداث مترو

پژوهش موردی[2]

در این نوع مطالعه یک مورد خاص را انتخاب و از جنبه­ های بسیار به بررسی آن می­پردازند. با این روش موردی خاص را که می تواند یک فرد، خانواده، قبیله یا حتی یک جامعه­ای کوچک باشد را به طور کامل، همه جانبه مورد شناخت قرار داد.

مطالعه موردی آقای گافمن از یک تیمارستان: او ماه­ها به عنوان کارمند در یک بیمارستان روانی اقامت گزید و از طریق روش مشاهده گزارشی دقیق و با ارزش از نتایج تحقیقاتش را در مورد شرایط بیماران روانی و آن بیمارستان ارائه کرد و نشان داد که شرایط بیمارستان می­توان مسائل روانی بیماران را بیشتر کند.

مثلاً بررسی آداب و رسوم ساکنان روستای استوه، بررسی ویژگی­های رفتاری یک دانش آموز ناسازگار، مطالعه یک مجرم خاص

---

[1] Survey

[2] Case study

پژوهش تجربی یا آزمایشی

پژوهش تجربی یا آزمایشی[1]

پژوهشگران علوم تجربی و طبیعی(مثل فیزیک، شیمی، زیست شناسی، پزشکی، مهندسی، کشاورزی، زمین­شناسی و ...) از این روش بیشتر استفاده می­کنند. در علوم انسانی نیز در برخی موارد از این روش استفاده می­گردد.

در این روش پژوهشگر با استفاده از وسایل و ابزارهای آزمایشگاهی شرایط پیدایش پدیده­ ها را طبق برنامه تغییر داده و میزان اثر هر یک از عوامل را بررسی می­کند.

در این روش محقق گروهی آزمودنی را برای اجرای آزمایش انتخاب می­کند، سپس عاملی را بر آنها وارد می­سازد و تأثیر آن عامل را بر آن گروه بررسی می­کند. برای مقایسه نتیجه تحقیق علاوه بر گروه آزمودنی محقق یک گروه دیگر هم انتخاب می­کند که مشابه همان گروه آزمودنی انتخاب می­شود، ولی آزمایش را بر روی آنها اجرا نمی­کند. در نهایت برای نتیجه­ گیری تحقیق خود پس از اجرای آزمایش این دو گروه را با هم مقایسه می­کند.

مثال1: بررسی تأثیر نور بر رشد گیاهان

یک گیاه(مثلاً گندم) را انتخاب می­کنیم. دو نمونه مشابه از آن گیاه را انتخاب می­کند(مثلاً از نظر شکل دانه، نوع خاک و کود، میزان آبدهی و ... مثل هم باشند). سپس یک نمونه آن را بدون تغییر خاصی در محل موجود خود نگهداری می­کنیم، یک نمونه دیگر را در یک محل جدید و پرنورتر قرار می­دهیم. پس از مدتی(مثلاً دو هفته)، رشد دو نمونه را اندازه­ گیری می­کند. اگر رشد گیاهی که جلو نور قرار گرفته است، از رشد گیاه دیگر بیشتر شده باشد می­تواند وجود نور بیشتر را باعث رشد بیشتر گیاه دانست.

مثال2: بررسی تأثیر اندازه خطوط بر سرعت خواندن

مثلاً پژوهشگری اندازه خطوط کتابی را تغییر می­دهد و تأثیر آن را بر سرعت خواندن افراد مورد بررسی قرار می­دهد.

مثال3: بررسی تأثیر روش سنتی تدریس نسبت به روشهای نوین در موفقیت درسی دانش آموزان

---

[1] Experimental methods

انواع روش تحقیق- روش ارزیابی- روش تاریخی

تحقیقات ارزیابی[1]

این نوع تحقیقات به بررسی پیامدهای اجرای تصمیمات قبلی می پردازد تا مشخص کند مسئولین در رابطه با رسیدن به اهداف خود تا چه حد موفق بوده ­اند.

مثلاً بررسی نتایج اجرای طرح معلم پژوهشگر در آموزش و پرورش

انواع تحقیق بر اساس ماهیت و روش شامل موارد زیر است:

پژوهش تاریخی[2]

شامل مطالعه، درک و شرح رویدادهای گذشته است. هدف از مطالعه تاریخی، رسیدن به نتایجی مربوط به علل، تأثیرات یا روند رویدادهای گذشته است که ممکن است به روشن شدن رویدادهای کنونی و پیش بینی وقایع آینده کمک نماید.

پژوهش تاریخی می­تواند مبتنی بر فرد، عقیده، جنبش، سازمان، اتفاق و .... باشد. در این پژوهش پژوهشگر خودش شاهد رخدادی نبوده است و اطلاعات خود را از طریق اسناد، مدارک معتبر مربوط به گذشته و یا گواهی شاهدانی که رویدادی را مشاهده و تجربه کرده­ اند بدست می ­آورد.

مهمترین مشکل این نوع تحقیقات عدم حضور محقق در صحنه واقعه است و تنها باید به اسناد و مدارک تاریخی اکتفا نمود. ممکن است در برخی موارد اسناد لازم موجود نباشند.

منابع محقق در این پژوهش شامل اسناد، وسایل دیداری و شنیداری مثل فیلم، اسلاید، نواد صوتی، نوار تصویری، عکس و ... است.

مثلاً شناخت خانواده در عصر صفوی و قاجار، بررسی دوران کودکیحضرت محمدص

---

[1] Evaluation research

[2] Historical research

تحقیقات کاربردی

تحقیقات کاربردی(توسعه ­ای یا عملی)[1]

هدف از این نوع پژوهش حل مسأله­ و مشکل و یا برطرف کردن نیاز فردی، گروهی و اجتماعی است. نتایج آن یک راه حل علمی ارائه می­کند و کاربرد عملی نتایج تحقیق مدنظر است و برای بهبود روشها و ساختارها استفاده می­گردد. مانند تحقیقات بنیادین ربطی به کنجکاوی محقق ندارند. نتایج آن برای تصمیم­ گیری ­ها و اقدامات مسئولین مفید است.

مثلاً مطالعه مدلها و روشهای جدید به منظور افزایش تولید کالا در یک کارخانه

مطالعه روشهای مقابله با سیل

بررسی تشخیص بیماری و درمان آن

بررسی علل افزایش بیکاری و راه­های کاهش آن

ویژگی­های این نوع تحقیقات:

1.      از نظر زمانی زودتر از تحقیقات بنیادین انجام می­شود

2.      اهداف مشخص تجاری داشته باشد

3.      معمولاً به وسیله سازمانها و نه مراکز دانشگاهی انجام می­شود

---

[1] Applied research

تحقیقات بنیادی

انواع روشهای تحقیق

برای مطالعه پدیده ­ها و به دست آوردن روابط میان آنها روشهای متعددی وجود دارد. بر اساس اینکه پژوهشگر چه هدفی از تحقیق خود دارد، تحقیق شامل انواع مختلفی است:

تحقیقات پایه ­ای و بنیادی[1]

این نوع تحقیقات به کنجکاوی­های بزرگ انسانی پاسخ می­دهند و با عمیق­ ترین و اساسی­ ترین پدیده ­ها سروکار دارند. نتایج این پژوهش­ها پایه­ های دانش بشر را بوجود آورده ­اند و قوانین علمی را کشف می ­کنند. نتایج این پژوهش­ها ماندگار است و قدیمی نمی ­شود.

مثلاً پژوهش درباره چگونگی یادگیری انسان یا ماهیت نور

ویژگی­های این نوع تحقیقات:

1.      وقت ­گیر است و برای کشف مجهول، نیاز به زمان طولانی دارد

2.      هزینه­ بر است و منابع مالی زیادی نیاز دارد

معمولاً به وسیله مراکز علمی و دانشگاهی انجام می­شود

---

[1] Fundamental research